آثار هیدرولوژیکی تخریب سطح جنگل (مطالعۀ موردی: جنگل آموزشی دانشگاه تربیت مدرس، مازندران)

جنگل‌ها در دوره‌های مختلف تاریخی، نقشی حیاتی در بقا، توسعه و رشد جوامع انسانی داشته‌اند، اما استفادۀ گسترده از منابع جنگلی، سبب تخریب محیط زیست و تبدیل اراضی به بیابان و در نتیجه محو شدن تمدن‌ها شده است. تخریب پهنه‌های جنگلی، پیامدهای نامناسبی در منابع زیست‌محیطی حوضۀ آبخیز بالادست مانند افزایش توان سیل‌خیزی، رخداد فرسایش و تولید رسوبات دارد. از این‌رو از دیرباز، بررسی‌های متعددی در زمینۀ اعمال تیمارهای مختلف مدیریتی و فنی و مهندسی بر رفتار آبخیزهای جنگلی صورت گرفته است. اما‌ پیامدهای هیدرولوژیک ناشی از تخریب جنگل‌ها کمتر بررسی شده است. بر این اساس، در تحقیق حاضر، تأثیر تخریب جنگل بر مؤلفه‌های هیدرولوژی در مقیاس پلات‌های شش متر مربعی، در قالب سه تکرار مبتنی بر هفده رگبار رخ داده از مهر 1388 تا فروردین 1389 در حوضۀ آبخیز جنگلی دانشگاه تربیت مدرس در استان مازندران واقع در منطقۀ کجور بررسی شده است. به این منظور پس از هر رگبار بعد از قرائت مقدار بارش با استفاده از باران‌سنج نصب‌شده در حوضۀ آبخیز، مقدار رواناب از درون ظرف‌ها قرائت شد و غلظت و تولید رسوب با روش تخلیه آب‌رویی و رسوبگذاری مواد و در نهایت توزین در آزمایشگاه به‌دست آمد. نتایج تحقیق نشان‌دهندۀ تأثیر معنی‌دار (001/0P<) تخریب جنگل بر مؤلفه‌های هیدرولوژی مانند رواناب، ضریب رواناب، غلظت و تولید رسوب بود. به‌نحوی‌که مقدار تولید رواناب، ضریب رواناب و غلظت و تولید رسوب در منطقۀ تخریب‌شده، نسبت به منطقۀ جنگلی تخریب‌نشده به‌ترتیب 5، 7، 6 و 18 برابر بیشتر ارزیابی شد